31/01/12

AL SERANO - HAI 60 ANHOS - NE L PRAINO

.
AL SERANO
.
Dous palos ne l lhume ardíen sien gana, colgada nel fierro que prendie las lhares i que se assomaba tisnado a la parte delantreira de la chemineia, ua candela de gaç mal alhumbraba la cozina chena de fulhin. Tie Algarbie sentada nun talhico de trés pies, amouchada ne l xaile ronronaba tanto ó más que l gato que drumie a sous pies. Tamien nesse tiempo habie giente que bibie solica.
Truç! Truç! Truç!
- Quien ye? Pregunta tie Algarbie meio andrumenhada.
- Ls sumenhones de mie mai quédan cun bomece!
Rais te parta, alma de mil demonhos, yá me chégan las delores de l cuorpo i de l’alma i inda me benes tu cun mais trabalhos!
Era neste tiempo, las frieiras mordíen ne ls pies, al serano, al lhume. Eran ls sumenhones. Pus, ala a mandar un garoto a lheba los a ua casa qualquiera.
Tocou le por zgrácia a tie Algarbie.

Ua houmenaige qu'hai mui s’ampunha.

L Chefe de Stado assinou hoije l çpacho que cunfire la Orde de Mérito la Maria Adelaide de Bragança, nieta de l nuosso Rei Don Miguel I i Anfanta de Pertual.

Resistente al nazismo, que la cundenou a la muorte por haber acolhido an sue casa muitas pessonas perseguidas pula Gestapo, fui salba “in stremis” grácias a l'anterbençon de l Porsor Salazar.

Depuis, dedicou décadas a la promoçon de la ciéncia i a l'ambestigaçon médica, antes de se cunsagrar, até lhemites inumanos d'antrega, als pobres i scluídos.

Fui ua mai para miles de ninos: recolheu-los de las rues, bestiu-los, alimentou-los, educou-los; an suma, fui assistente social, fui anfermeira, fui cozineira, fui lhabadeira i l'apoio moral i spritual para quantos, cundenados pula ansensibelidade a la rue i a la bagabundaige, se tornórun homes i mulhieres decentes.

Son estas las pessonas, d'atos i nun solo de palabras, que salban l'houmanidade.

Son estas pessonas que merecen chubir als altares de ls que crénen i als pedestales daqueilhes que nun crénen.

L’ Anfanta Dona Adelaide, cujo anibersairo centenairo se celebra hoije, die 31 de Janeiro, ye merecedora de la nuossa houmilde i ansignificante gratidon.

Será, talbeç, la mais amportante pertuesa biba.

30/01/12

CUNCEILHO

.
CUNCEILHO DE LHÉNGUAS NON-STATALES
.


.
Falar de llingües non-estatales y nueves tecnoloxíes ye falar d'un universu estrañu, pero apasionante, nel que se pue alcontrar cualquier sorpresa. Ye posible, en dellos casos, descubrir que pue haber más internautes que falantes reales, que la esistencia de les llingües menaciaes queda en suspensu, en cierta manera, na internet, y pue tamién percibise que la convivencia ente llingües ye modélica.

Nun sé quién tuvo la feliz idea d'inventar eso que llamen blogue. Quien la tuviere, tendrá la mio reconocencia y la d'otres munches persones polos sieglos de los sieglos. Personalmente he reconocer que soi un adictu al blogue, sobremanera al blogue literariu. Atopé nelli un sistema d'autoedición ensin comparanza dala. Préstame tener dellos mistos, ye dicir, con llingües entemestaes, y otros más "puros", con namás una sola llingua. Pero toos nuna cohabitación perfecta. Sicasí, nun soi l'únicu que goza cubriendo páxines con postaxes, munchos creadores y activistes de les llingües non-estatales optaron por esti métodu d'accesu directu al públicu.

Pue dase que 'l blogue acabe siendo más qu'una plataforma y hasta qu'un xéneru literariu pa rematar siendo un fechu cotidianu. Por eso dicía, que namás tamos mirando pa lo que vien, nun sabemos pa ú va esto, pero les perspectives son xeniales, sobre too con les llingües pequeñes, aquelles más menaciaes y desprotexíes. El futuru tá al algame de la mano, pero xuega a ascondese ente megas y megas de colores y formes aparentemente incomprensibles, pero solo aparentemente.

© Xavier Frías Conde, UNED

Salimiento de ls “Quatro Eibangeilhos”(Alto do Moinho-Corroios)



Onte a meidie ne l Clube Recreatibo do Alto do Moinho, an Corroios, fui apersentado l lhibro “Ls Quatro Eibangeilhos”.

Mais ua traduçon, mais ua obra de l’outorie de l porsor Dr. Amadeu Ferreira, que nun para de mos cuntemplar cun tantos i eicelentes trabalhos. L lhibro yá habie sido apersentado an bários lhocales, un deilhes na Sé de Miranda de l Douro, coraçon de la fala i lhéngua, an que esta obra agora tamien stá çponible als lheitores de mirandés.

Agora tamien la quemunidade mirandesa a bibir nesta área, i que ye muita i nien siempre ten la possiblidade de star na tierra de la sue ourige tubo l'ouportunidade de star an cuntato cula obra i l sou outor, assi cumo la populaçon an giral que nunca se negou i siempre acarinou todas las einiciatibas i eibentos que la quemunidade ten pormobido.

Na apersentaçon, l outor çtacou quanto ye amportante fazer este trabalho, puis yá éran milhares i milhares de lhénguas an que s’ancuntraba traduzido, queda cun este salimiento tapada esta frincha que era an mirandés, nun hai d’agora alantre çculpas para naide, que nun chegue a Dius i se l quejir fazer an mirandés. Que fui un trabalho feito al lhargo de muitos anhos, l sou salimiento tamien ye un serbício público, a la cultura nada se puode negar.

L outor, l’eidutora, l persidente i la repunsable de la área cultural de l Clube do Alto do Moinho stan mais ua beç de parabienes, uns pul sfuorço de traier i çponiblizar estes eibentos culturales i ls outros por abrir las puortas i recebir de braços abietos estes eibentos.



28/01/12

MUSICA TRADICIONAL MIRANDESA

ÇANFONICES




Cumo sei que quedais cuntentos culas amboras de l que se bai fazendo pul Praino, pongo eiqui mais dous cachicos de las melhares de amboras i de recuolhas que se fázen i que quedaran, para que las geraçones feturas púodan ber i nun se lhaménten cumo nós por nun haber registros datrás.
Se quedais cuntentos cun partes de ls registros, yá podeis eimaginar la alegrie que mos dá star al bibo a ber i oubir, a partecipar.
Siempre que podirdes beni al Praino porque bale la pena.
Delaide quedará cuntenta cun este registro de la sue sposiçon que serbiu de panho de fondo a la grabaçon de las músicas de Çanfonices.
“Beijai o Menino” ye l bideo de ua de las músicas de Çanfonices.

Sentindo la música de l CD Çanfonices

Todo ampeçou l die seis d´ Agosto de dous mil i onze na Casa de la Cultura de Sendin.
Nó, nun fui nesse die que ampeçou! Ampeçou habie muito anho atrás, quando oubie essas cantigas; ampeçou datrás, çque essas cantigas éran cantigas, nien you eimagino hai quantos anhos; ampeçou yá habie muito anho, çque Mário Correia las anda a sacar a eilhas i a outras cousas de la cultura de l nuosso rinconico; ampeçou cun ls cantadores a anteimar a afinar bozes i anstrumientos para que la grabaçon salísse porfeita. Nada ampeça ne l die que mos parece, mas si an muitos outros dies, anhos, séclos…
Bou a dezir que para mi todo riampeçou nessa tarde de grabaçon, para mais cun l perbileijo de quadros mius habéren feito ls anfeites na traseira de l tablado, cumo se fúrun colchas ne l quelóquio. Todo riampeçou i las eimages i sonidos cascalhórun ne l sentido cumo xardas na auga lhimpa.

La çanfona, ls ferricos i las castanhuolas dában l ton a las bozes de Célio, de Garcia, un home sien tiempo, de l miu tiempo, mas un home de to ls tiempos i de Sérgio. Cantórun i ancantórun. A mi, i cumequiera a muitos outros, fazírun-me tornar a outros tiempos anterrados ne l miu ancunciente.  Assi me fúrun zanterradas mimórias i nesse zanterrar las lhágrimas antrubiórun-me ls uolhos i por muita beç me fúrun scapando cara abaixo. Essas lhágrimas benien-me de la segada, agarradas a manhucicos de spigas que you apanhaba çque que fui capaç de caminar pul restrolho sien caer de narizes i que apuis miu abó metie andrento ls manolhos, siempre a afoutá-me a cuntinar,  cun pormessas dun nuobo atrabessador pa l die de l Naso. Essas lhágrimas benien-me de cuolho de mie abó Ana quando me cantaba l Ró Ró i l Perlimpinchin para me deixar a drumir a la selombra dun freixo. Benien-me de la Missa de l Galho quando beisaba l Nino al son de l Beisai l Nino, quando L pedie que nun se çquecira de l miu çapatico. Benien-me de ls seranos,… tanto serano!... Era mie abó que cantaba las cantigas de l sou tiempo. Mie mai cantaba Fado tan bien, tan bien, dambas a dues, que, fui ua pena nun habéren sido oubidas por un Mário Correia, porque este, l nuosso Mário Correia, era, naquel tiempo, cumo you, inda nino…

Cun estas cantigas medrei, assi me fui fazendo giente, antre canseiras, arreceios, lhágrimas, sunrisos. Assi cuntino medrando an mimos, cun estes mimos...
Bien háiades cantadores por me haberdes lhebado a las lhágrimas por, cun bós, tener tornado a tiempos tan custosos mas tamien de magie! Cun bós las palabras tornórun a las cantigas i cun bós tornei a sentir las bozes de las palabras.
Bien haia Mário Correia por todo l rigoroso trabalho de recuolha cultural de l nuosso rinconico. Bien haias Amadeu por haber feito nacer la corriente social para que todo isto puoda cuntinar a tener piernas para caminar…

Stou a screbir al modo que stou a oubir l CD Çanfonices i, assi cumo na grabaçon, sinto-me a bolar nas nubres i tamien agora ls uolhos se me ténen ourbalhado, séia arrolhada ne l cuolho, séia na eigreija a beisar l Nino, séia ne ls seranos, ó séia ne ls amarelhares calientes de ls restrolhos a ganhar para un atrabessador nuobo.
Ye un perbilégio poder oubir esta música tan nuossa i cun la culidade cun que mos ye apersentada.

Parabienes i buona cuntinaçon!!!!

Parabienes a la Porsora Rita Marquilhas

L'ambestigadora de l Centro de Lhenguística de la Ounibersidade de Lisboa i Porsora associada de la Faculdade de Lhetras de la mesma ounibersidade Drª Rita Marquilhas, que colaborou, hai cerca dua dúzia d'anhos na feitura, paginaçon i cumposiçon, de la Cumbençon Ourtográfica de la Lhéngua Mirandesa, fui reconhecida cun un prémio anternacional de ls melhores i mais promissores nas ciéncias de la lhenguística, cula atribuiçon de 1,8 milhones ne l porjeto Post Scritun, que quier criar un arquibo digital de la scrita quotidiana an Pertual i Spanha na época Moderna.

L'ambestigadora pretende çcubrir i publicar cartas pribadas screbidas an pertués i castelhano, decumientos inéditos guardados cumo proba an porcessos criminales i de l’Anquesiçon.

Parabienes a la Porsora Rita Marquilhas que mui lhutou pa l'aprobaçon de l mirandés cumo 2ª lhéngua oufecial an Pertual i, por esso i mais inda por este Prémio de reconhecimiento anternacional, l sou trabalho ye altamente lhoubable i digno de la maior stima i cunsidraçon de todos ls mirandeses i pertueses.

Leonardo Antão

25/01/12

CULTURA MIRANDESA DE PARABIENES

.

SECRETARIA DE ESTADO DA CULTURA APOIA CENTRO DE MÚSICA TRADICIONAL SONS DA TERRA


To l spólio de l Centro de Música Tradecional Sonidos de la Tierra, an Miranda de l Douro, bai ser digitalizado i preserbado. L porjeto antre l'eiditora i la Secretarie de Stado de la Cultura yá stá cuntratualizado i a funcionar. Mário Correia, l respunsable pul centro cultural, splica que l'oujetibo ye preserbar patrimonho cultural atrabeç de la digitalizaçon de decumientos. “Amplica la digitalizaçon, seriaçon, classeficaçon i rializaçon de quatro cópias fundamentales”, splicou l respunsable de la Sonidos de la Tierra. Ua de las cópias será antregue a la Ounibersidade Nuoba de Lisboua, outra pa la Ounibersidade de Abeiro i pa l Museu de la Música Pertuesa. La quarta cópia eirá para un arquibo para preserbar la lhéngua i cultura mirandesas, qu'inda nun stá criado. Este será un porjeto grandioso an termos logísticos i nun bai amplicar solo preserbar sonidos.
La digitalizaçon abrange 650 cds, cuntendo miles de pieças. “Tenemos 3500 horas de grabaçones fonográficas. Hai quatro mil horas de grabaçones nó digitalizadas. I inda 52 mil retratos i 160 horas de filmes decumentales”, adelantrou Mário Correia.

24/01/12

ÇANFONICES

.

CENTRO DE MÚSICA TRADICIONAL SONS DA TERRA






L Centro de Música Tradecional Sonidos de la Tierra (CMTST) apersentou al público, dous nuobos CDs que resúltan dun trabalho de recolha de l patrimonho musical de la Tierra de Miranda i que benirun anriquecer l spólio çcográfico de l centro i perpetuar la traiçon oural mirandesa.
L lhançamiento de ls trabalhos çcográficos "Çanfonices" i “Camín Cantares ” decorriu na aldé raiana de Custantin, ne l cunceilho de Miranda de l Douro i acuntece nua altura an que fúrun cortados apoios anstitucionales al CMTST.
"La recolha fui apersentada ne l decurso de l radadeiro festibal Antercéltico de Sendin i, cumo tubo un acolhimiento caloroso por parte de l público, resolbimos fazer ua grabaçon, dous meses depuis de l'acuntecimiento, para assi perpetuar las músicas cantadas al sonido de la sanfona, para quedarmos cun un registo testemunhal dun cuncerto único", dixo l diretor de l CMTST, Mário Correia.
Çanfonices ye un porjeto de trés musiqueiros mirandeses (Célio Pires, António Garcia i Sérgio Martins) i percura recuperar i dar a coincer remances i cantigas d'ambalar que éran cantadas ne ls serones i nas lhides de l campo nas aldés de la Tierra de Miranda.
Ls temas ancluídos ne l trabalho son todos de la recolha de la tradiçon oural i adonde figúran musicas amblemáticas de l cancioneiro regional mirandés cumo l Ró Ró, Perlimpinchin, Çarandilhera, La Lhoba Parda, Ls Cardadores ó las Cantigas de la Segada, antre outros.
"Son cantigas muitas bezes squecidas pus ténen ua rítmica pouco fuorte i lhenta, l que faç cun que la mocidade olhe para eilhas cun algun çdén. De l nuosso punto de bista, trata-se de spécimes mui ricos, subretodo pulas stórias que cúntan", acrecentou Mário Correia.
Segundo alguns specialistas, la çanfona nun ye un strumiento "quemun na música tradecional mirandesa". Mas, diç la stória qu'habie muitos tocadores deste strumiento que fazíen ls Caminos de Santiago, habendo registos d'alguns deilhes na Tierra de Miranda.
"Trata-se dun strumiento antroduzido hai pouco tiempo na música tradecional mirandesa, habendo yá un cunjunto d'anstrumentistas qu'ampeçou a adotar la çanfona pa ls sous porjetos musicales, l que bieno anriquecer l patrimonho musical de la region", cuncluiu Mário Correia.
Las çanfonas outelizadas ne l cuncerto son fabricadas por un de ls eilemientos de l grupo, na pequeinha aldé mirandesa de Custantin.
(RBA)

Apersentaçon de Ls Quatro Eibangeilhos ne l Alto do Moinho




Die 29 que ben a las 12:00 bamos a apersentar Ls Quatro Eibangeilhos ne l Pabelhon de l Alto do Moinho. Eiqui deixamos l cumbite a todos ls mirandeses, para que tamien puodan dibulgar esta ambora.
Stará persente l dr. Timóteo Cavaco, de l'eiditora, la Sociedade Bíblica i l tradutor, Amadeu Ferreira.
Bai a ser mais ua jornada de lhéngua i cultura mirandesa. Bai i lhieba cuntigo outros amigos.






22/01/12

Cumbíbio/Fiesta de "Nuossa Senhora de las Candeias"




L tradecional cumbíbio que l’Associaçon Cultural i Recreatiba “Nial de la Boubielha” (ACRNB) pormobe to ls anhos, antanho ye ne l deimingo, die 5 de febreiro.


Esta fiesta, ten para todos ls Zenízienses (an special), sous familiares, cunterráneos i amigos, un eilebado i perfundo segneficado, puis siempre na nuossa aldé (Zenízio-Miranda de l Douro), se festejou i comemorou l die de "Nuossa Senhora de las Candeias" (“ l 2 de Febreiro”) .

Era ua fiesta i ainda ye, adonde nun só la crença i deboçon a Nuossa Senora se rebelaba, mas tamien l sprito spitaleiro de l pobo, puis nesse die las famílias ajuntában-se i naide quedaba ne l terreiro de la fiesta sien cenar, ls moços i moças cumbidában para sues casas ls festeiros benidos de fuora.http://www.blogger.com/img/blank.gif

L porgrama dastanho puode ser bisto ne l site de l'Associaçon , www.nialdelaboubielha.org tamien será ambiado a to ls associados de quien tenemos l sou cuntato, (an mirandés i pertués), que la direcion de l'Associaçon porpon, para que seia un die bien passado, an armonie i fiesta, adonde nun faltará l'ouportunidade de zanferrujar la lhéngua, cuontar uas cuontas, saludar ls amigos i rebelar las redadeiras, i quien quejir i sabir fazer-lo an mirandés, la falar an que la maiorie de nós daprendiu a dezir -"Dous de Febreiro"

Fuorça cunterráneos, puis la maiorie ye besitante deste blogue, nun deixeis d'aparecer, dezi-lo a quien nun sabir, puis la fuorça de las tradiçones ye ua cousa tan guapa, tan marabilhoso rebibir, que nunca se puode perder. Estas cousas a las bezes son la çúrça para squecir las arrochadas que lhebamos sien merecer pula bida afuora.

Parabienes a la direçion de l'Associaçon por todo l que fai para que las tradiçones nun se muórran, i ls Zenízienses cuntínen a tener estes cachicos, que son d'ouro.

19/01/12

L Auto de La Criaçon de l Mundo



Nada you tenie a ber cula representaçon mas algua ansiedade nun me faltou. Bá!, çpachai bos que you quedei de star alhá a las dues horas. Esso nun era berdade mas nun querie perder nien un mirar de todo l que se iba a passar. Apuis, la çculpa de tener guardado quaije quarenta belhetes benie mesmo a calhar.
L’ antrada de la Aula Magna. L rebolhiço ampeça i ye grande. Muitas pessonas a cumprar belhetes, seinha de que la sala se haberie de componer. Muitas caras coincidas i outras nó. Cumprimenta-se todo l mundo que se conhece. L porteiro mira-me i cula mano: faç fabor. Reconhece-me de l die atrás i deixa-me antrar. La mie Tie guarda ls belhetes para quando antrarmos todos.
Dabid Casemiro passa por mi i diç: «Caralcho, la cousa parece que se stá a componer. Muita gente para antrar. Bamos a tener ua sala bien cumposta.» Bai a correr todo bien.
Aprontan-se ls Dançadores. Faç-se un córrio bien ancho. L ansaiador splica la dança. L de la gaita ampeça a tocar. La caixa i l bombo acumpánhan i ls dançadores sóltan ls palos que strálhan uns acontra ls outros. Muitos míran de riba de las scaleiras i de l spácio de l purmeiro piso. Uns sácan retratos i outros fázen filmes. Las pessonas stan animadas i cuntentas. Acabada l’actuaçon, ye hora d' antrar.
Çcurso de l Senhor Persidente de la Cámara Munecipal de Mogadouro, Dr. Morais Machado. Apuis de saludar ls persentes i de nomear ls ausentes, manda alguns recados al poder central. Parece que nien un repersentante oufecial de l Menesterio de la Cultura se dignou star nesta manifestaçon de cultura stramuntana. Son uns gentius, la giente que manda! Lamenta-se que assi seia. Mas las gientes de Ruolos, de Mogadouro, de todo l Praino i todos ls stramuntanos son pessonas trabalhadoras i hounestas. Tamien ténen cultura i sáben fazer acuntecer cultura. Son pessonas simples mas merécen algua cunsideraçon. Acrecenta l senhor persidente que la Cámara nada debe i ten buonas cundiçones para ls que alhá stan i tamien para ls que quérgan ir: pecina, casa de la cultura, biblioteca, grupo de triato, acordos cun la orquestra metropolitana de la cidade do Porto...i muitas mais cousas buonas. Hai necidade de ambestidores para criar ampregos i fixar jobes qualificados.
Ye tiempo de spetaclo. David Casemiro anuncia-lo sticando la mano: abre-se la curtina. Ressona al punta de riba de anchas scaleiras sonido fuorte. Harmonioso. A poner piel de pita. Todo mundo queda mudo de spanto. Ls atores abáixan las scaleiras cun passo sereno. Spálhan-se a todo l palco. Fai-se silénço abseluto . Amadeu Ferreira diç: "parece ua ambaixada rial: benírun a Lisboua i deixórun sua mensage: hai bida alhá de Lisboua, hai cultura alhá de l São Calros i de l D. Marie...". Cumo las cousas simples mos eimociónan.
Apuis l’antrada, todo puode acuntecer. L sfergante lhargo a naide le scapa. L registro queda bien andrento de cada un. Hai quien diga que l spetaclo poderie acabar eilhi. Staba salba la atuaçon. Baliu la pena.
Atores a seus lhugares. L anjo anúncia la feitura de l mundo: Dius fizo l mundo i al sétimo die fizo l home. Adan sentie-se mui solico. Dius saca-le ua costilha i faç sue cumpanha: la mulhier. L paraíso. De todo puoden çfruitar. Proibido, proibio, solo l fruito daqueilha arble. Manhosa, la serpiente todo fai pa que la mulhier caia an tentaçon. Eba nun rejiste, come la maçana. A Adan queda se le antresgantada na gorja. Ah mulhier l que faziste! Maldiçon! Cumo Dius bos botou al mundo habéis de quedar mas de uolhos çpiertos i cun ganas de amar. La decendéncia nun bai a faltar.
Diabro, esse tentador d' almas. Siempre a zucrinar la cabeça al home. Apuis, essa ambeija, tinhosa que nun se çpega de las almas houmanas. Mas hai siempre almas caridosas i simpres que le gusta la paç i harmonie.
L defícele ye aceitar l outro. Mais deficele inda, se l outro ye ua rapaza guapa que solo an suonhos se arrima a Eilha. Jesé, acontra l preconceito muito tube que lhuitar. L nino bai a nacer i rei sien reino bai a ser. Casa algua se le abriu i la gruta le serbiu . Las palhas los calcírun i mais la calor de animales. Pastores, probes, l pouco que teníen debidírun. Jesé, Marie i Jasus fame nun passórun. Magos reis benírun i ouro, ansénsio i mirra le oufrecírun.
Nino de berdade, al cuolho de "Marie" se cunfortou mas mai de berdade nun yera i choro l nino soltou. Cunsolo de mai tubo que tener i miedos atamou.
Assi se acaba l Auto i todo l mundo muitas palmas botou.

16/01/12

L Ampeço de l Mundo - ressónan sonidos para quien manda




Sexta-feira 13, Janeiro de 2012. Dues horas de la tarde. Antrada de la Aula Magna, Ounibersidade Nuoba de Lisboa. Nunca ls mius pies habían pisado la antrada nien las antranhas. L sigurança, home que you nun sabie eilhi ancuntrar mas que conheci hai un buono par danhos de la marina. Bengo tener cun ls que ban fazer la quelóquio. Mira esta senhora faç parte de la ourganizaçon. Apresento-me: chamo-me Antonho, sou de Bemposta, a bibir hai 30 anhos an Lisboua i bengo tener cun Dabid. Eilhe dixo-me para andar cun ls gaiteiros. Miu nome ye Ana, sou de la Camara de Mogadouro i todas las ayudas son bien benidas. Dabid Stá ne l anfiteatro. Yé seguir pul corredor adelantre apuis birar a la squierda i ye ende.
Mius uolhos quedan ancantados. Que grande palco i anfitiatro. Se pessonas tubísse la sala que l palco haberie de ser capaç de les arrancar las palmas que todos ls que representan le gusta tener. Mius uolhos çtraídos ancantan-se. Oubidos atentos ouben la boç: «caralcho antonho, ainda bien que beníste». Dabid Casemiro anda solico anrriba dun scadote cun agrafador na mano a forrar casicas que ban serbir de cenairos. Sien mais demoras: buono rapaç, l que ye para you fazer. Bai-te a buscar mais casicas haber se las forramos todas. Toca l telemoble: sou a Marie Anilda, bengo apanhar ls bilhetes. Beni a la portarie. Ende stá cun sou Tio, cura, home de sous 86 anhos mas ainda cunserbado. La representante de la Camara de Mogadouro, dra Ana faç las arrumaçones necessairas para cumponer las cousas. Las apresentaçones. La solidariedade transmuntana i la cumbersa bai animada. Bou outra beç ayudar Dabid. Las gentes de Ruolos, las pessonas que ban representar chegórun hai cachico i foran-se almuorçar. Salíran purmanhana cedido de Mogadouro i siempre son cinco ou seis horas até chegar a la capital. Apanhórun çancenho eilhi para ls lhados de Celorico. Passado pouco chegórun: ua fiesta. Anton tamien stais eiqui? Puis tenemos que dar ua mano. La tie, mulhier de Bemposta, de mie tierra, Lúcia tamien beniu cun eilhes, bai fazer de pastora. Un abraço arrochado i un beijico. Ye siempre ua fiesta quando se bei ua pessona de nuossa tierra. Sabes, eilhi fuora stá mais ua de nuossa tierra, Marie Anilda. Mostra-me que la quiero ber. Ende bou cun eilha a la portarie. Cumprimentan-se. La representante de la Camara, assi que me bei i parecendo conhecer-me hai muitos anhos, diç cumo quein dá ua orde: baia yá dezir a Dabid para ir a la carreira apanhar ls zdobrables para çtribuir quando foren cun ls gaiteiros no metropolitano. Nun foi perciso dezir nada, yá tenie ido. Fazimos las drobages ponendo la cunbersa an die. Puis yá Filomena Flores, tamien de Bemposta, casada cun "Abel" do Auto, Fernando Barros de sou nome, de Ruolos, que se bai a morrer a las manos de Caín. Sou armano Artur tamien ayuda na dobrage i apuis fai parte de la quadrilha que bai andar ne l metropolitano.
Todo pronto. Zdrubables an manos i sunrrisos lhargos ban çpejando simpatie pulas gientes que çcunfiadas de toda la publicidade agarran a miedos l papel. Mas siempre le gusta ls sonidos de la gaita. Ls gaiteiros: Henrique i Carlos, Luis na caixa i Filipe ne l bombo çpeijan musica i alegrie por todo. Foi ua tarde mui agradable. Las catacumbas de l metropolitano ressonan bózios de cristianos muito apuis de l Ampeço de l Mundo. Rossio, las gaitas salen a sorber l sol i amostrar-se a todos ls que se passeian pula praça. Paraige na ginginha. Cun eilhas ou sien eilhas quaije toda la quadrilha bebe ua pinguita. Mais ua antrada para ls tuneles. Gusta-le a lisboua oubir la gaita. Sopra l aire, rugen las batecas i l sonido sale de las antranhas de la tierra. Ainda refunfenhegan las bozes de la anterioridade i ressónan sonidos para quien manda. La quadrilha bai bien çpuosta i cumposta. Todo l mundo bai cuntento. L Centro de Tradições Populares Portuguesas na pessona do porssor Fracisco acumpanha l grupo i tamien l Relaçones Publicas do metropolitano, sr. Guilherme Rodrigues que fai las aberturas faceles para antrar i salir. La buolta terminou. Çpedidas cun un até manhana na sprança de sala chena.

Grupo de amigos de l Centro de Música Tradicional “Sons da Terra”


Este grupo fui criado l die 15 de dezembre atrasado cula eideia de apoio i ajudar l Centro de Música Tradicional “Sons da Terra”, apuis de le habéren sido tirados todos ls apoios que le benien sendo dados, hai mais de dieç anhos, pula Cámara Munecipal de Miranda de l Douro. Quier-se que l Centro nun cerre las puortas i cuntine l trabalho del, eissencial na recuolha de ls sonidos que fázen parte de la nuossa eidentidade, ajudando a mantener biba la música popular i l nome de las pessonas que deilha fúrun fazendo sue bida.

Esse Grupo ten até agora la sue mais grande spresson ne l facebook, an http://www.facebook.com/groups/264438410279156/, tenendo yá ajuntado parriba de trés cientos de amigos, sendo l oujetibo arrepassar para alhá de ls mil.

Para yá fui lhançada ua campanha de apoio, que se traduç ne l seguinte: las pessonas anscríben-se para mercar cada un de ls CD’s que l Centro bai eiditando, al précio de 10€. Las pessonas puoden ambiar la sue morada para sonsdaterra@sapo.pt, que l Centro se ancarregará de le ambiar l CD i de le dar anformaçon subre l NIB adonde las pessonas poderan pagar. Até esta altura la lista yá bai arrimado a 100 pessonas, sendo l oubjetibo chegar a bários cientos de apoiantes.

Quien eiqui benir a este blogue puode tamien anscrebir-se ne l Grupo ponendo un pequeinho comentário a dezir que quier pertencer, deixando la sue morada. Apuis desso seran ajuntados a la lista.

Las cousas berdadeiramente amportantes nun puoden ser deixadas solo an manos de anstituiçones que yá amostrórun que deilhas nun quieren saber de modo sério, nien le passa pula cabeça de cumo son amportantes, cousas cumo la lhéngua mirandesa ou la música tradecional popular. Por esso las pessonas ténen que las agarrar na sues manos, puis ye cun cientos ou miles de pequeinhos mecenas que las cousas puoden ir palantre i se baN fazendo pequeinhos milagres. Eiqui queda l cumbite a toda la Quadrilha i leitores deste blogue i als sous coincidos para que apóien la Campanha 1 CD para salbar l Centro de Música Tradicional “Sons da Terra”, todo fazendo cumo arriba yá dezimos.

L CD que acaba de salir i stá yá a ser ambiado pa ls amigos de l Centro ye Sanfonices, de remanses populares, grabado al bibo ne l festibal antercéltico de l anho atrasado. Yá eiqui tornaremos a falar un cachico mais desse CD.




13/01/12

Anfáncias Trágicas

Biben ne l mundo dous milhones de ninos. Destas, acerca de:
- 100 milhones inda nun ténen acesso al ansino;
- 50 Milhones nun fúrun registadas al nacer i ye cumo se nó eisistissen;
- 24 mil morren todos ls dies porque nun recíben cuidados básicos de salude;
- 1 milhon son arrastradas pa la prostituiçon todos ls anhos;
- Mais de 150 milhones trabalhan ó son bítimas de sploraçon i de to l tipo de bioléncia;
- 250 mil stan ambolbidas an cunflitos armados.
(Publicado pula Rebista Audácia nº 492,de Janeiro 2012)

(em português)
Infâncias Trágicas
Vivem no mundo dois milhões de crianças. Destas, perto de:
- 100 milhões ainda não têm acesso ao ensino;
- 50 Milhões não foram registadas ao nascer e é como se não existissem;
- 24 mil morrem todos os dias porque não recebem cuidados básicos de saúde;
- 1 milhão são arrastadas para a prostituição todos os anos;
- Mais de 150 milhões trabalham ou são vítimas de exploração e de todo o tipo de violência;
- 250 mil estão envolvidas em conflitos armados.
(Publicado pela Revista Audácia nº 492,de Janeiro 2012)

12/01/12

Statísticas mundiales


(Sacado de Wikipédia an pertués, artigo subre l “Femenismo” cula upa de l tradutor an linha)


“Apesar” de ls abanços feitos pulas mulhieres ne l que respeita a l'eigualdade ne l mundo oucidental, hai un “longo” camino a percorrer para se chegar a l'eigualdade, d'acuordo culas seguintes statísticas:


• Las mulhieres deténen solo 1% de la riqueza mundial, i ganhan 10% de las receitas mundiales, anque cunstitúan 49% de la populaçon.
• Quando se cunsidera la criaçon de ls filhos i l trabalho doméstico, las mulhieres trabálhan mais que ls homes, quier ne l mundo andustrializado, quier ne l mundo subzambolbido (20% a mais ne l mundo andustrializado, 30% ne l resto de l mundo).
• Las mulhieres stán sub-repersentadas an todos ls cuorpos legislatibos mundiales. An 1985 la Finlándia detenie la mais grande percentaige de mulhieres na legislatura nacional, cun aprossimadamente 32% (cf. NORRIS, P.. Women's Legislatibe Participation in Western Europe, West European Politics). Atualmente, la Suécia ten l mais grande númaro, cun 42%. La média mundial ye solo 9%.
• An média, mundialmente, las mulhieres gánhan 30% menos que ls homes, mesmo quando ténen l mesmo amprego.
• L tráfico sexual atrabessa to l planeta. Cada anho, cientos de miles de mulhieres son raptadas, coagidas, cumpradas i bendidas pa la scrabidon sexual.
• Milhones de mulhieres an to l mundo, nas fábricas, na andústria de l sexo ó nas sues própias casas son abusadas, stupradas i abiltadas – tratadas cumo mercadories que se bénden i se cómpran. Milhones de mulhieres son cunsidradas propiadade pribada i cuntroladas cumo benes i nó tratadas cumo seres houmanos.



[An pertués: Apesar dos avanços feitos pelas mulheres no que respeita à igualdade no mundo ocidental, há um longo caminho a percorrer para se chegar à igualdade, de acordo com as seguintes estatísticas:
• As mulheres detêm apenas 1% da riqueza mundial, e ganham 10% das receitas mundiais, apesar de constituirem 49% da população.
• Quando se considera a criação dos filhos e o trabalho doméstico, as mulheres trabalham mais do que os homens, quer no mundo industrializado, quer no mundo subdesenvolvido (20% a mais no mundo industrializado, 30% no resto do mundo).
• As mulheres estão sub-representadas em todos os corpos legislativos mundiais. Em 1985 a Finlândia detinha a maior percentagem de mulheres na legislatura nacional, com aproximadamente 32% (cf. NORRIS, P.. Women's Legislative Participation in Western Europe, West European Politics). Atualmente, a Suécia tem o maior número, com 42%. A média mundial é apenas 9%.
• Em média, mundialmente, as mulheres ganham 30% menos do que os homens, mesmo quando têm o mesmo emprego.
• O tráfico sexual atravessa todo o planeta. A cada ano, centenas de milhares de mulheres são raptadas, coagidas, compradas e vendidas para a escravidão sexual.
• Milhões de mulheres em todo o mundo, nas fábricas, na indústria do sexo ou nas suas próprias casas são abusadas, estupradas e aviltadas – tratadas como mercadorias que se vendem e se compram. Milhões de mulheres são consideradas propriedade privada e controladas como bens e não tratadas como seres humanos. ]






11/01/12

La merenda


Diç que eiqui atrasado, l Senhor Purmeiro Menistro i l nuosso Menistro de las Finanças íban de biaige por essas Ouropas, a tratar de ls nuossos assuntos, claro.
Cumo homes poupados que son, i anté para dar l eisemplo cumo siempre fáien, íban an segunda classe i, para poupar inda más, habien-le pedido a la Cristas que le purparara ua merendica, que era la maneira de chegar al çtino cul stómado yá forrado i nun tener que gastar l denheirico de ls nuosso ampuostos nun restourante, que nien eilhes son homes para essas áfricas.
Bai, anton, a meio de la biaige, bai l menistro de las Finanças i ampeça a zanfardelar la merenda para un banco antre ls dous. Standiu l rodielho culs sous bagares (yá maginareis l tiempo que gastou, que nien el ye home para priessas, i inda bien, que las cousas quieren-se bien feitas i cun tento), standiu anton l rodelhico, sacou la caçuola cula fritada de uobos, la bolhica de pan, la bota de l bino, las nabalhicas i bai nisto i arreparou que la Cristas solo le habie mandado ua chouriça pa ls dous i bai i bira-se pal senhor Purmeiro Menistro i diç-le.
 - Senhor Purmeiro Menistro, solo tenemos ua chouriça pa ls dous. Bai a ser melhor debedi-la "eiquitatibamiente"!
L nuosso Purmeiro, que, ambora puoda parecer, nun ye burro de há pouco, home squermentado i bun cunhecedor de las cuntas que l outro fai, mirou par'el i repundiu-le:
 - Bó, bó, bó, bó, bó... tu cun quien cuidas que stás a falar?! Nun te amolabas tu, ora nó!? Parte mas ye la chouriça al meio i queda cad'un cun sue metade!...

10/01/12

Será que l aire...

Será que l aire que m´assopra
será cumo ls mius pensares!?
Uas bezes lebes, serenos;
outras, de sieiro i grietas,
outras, serranius a gilar.



Será que l aire que m´assopra
será aire para quedar!?
Que quede lebe i cun frescor,
cun ardenças, sien rachar.


 
Será que l aire que m´assopra,
será airico lebe, a çfraçar!?

Oubrigado, Sr. menistro!

Hai dies un pobre pediu-me smola. Depuis, ancorajado pula mie generosidade i sperançoso na mie grabata, preguntou se you fazie l fabor d'antregar ua carta al senhor menistro. Preguntei-le qual menistro i el, depuis de pensar un pouco, acabou por dezir qu'era al menistro que l'andaba a ajudar. L testo ye este:
"Senhor menistro, querie pedir-le ua grande ajuda: beija alhá se deixa de me ajudar. Nun me conhece, mas tengo 72 anhos, fui pobre i trabalhei to la bida. Bibia até hai uns meses nun lhar cula mie magra reforma.

Todo iba quaije bien, até l senhor me querer ajudar.
Hai dous anhos beniren uns anspetores al lhar. Dezírun que éran dua cousa chamada Azai. Nun sei l que seia. L que sei ye que çtruíran la marmelada ouferecida puls bezinos i lhiebórun frangos i doces dados cumo smola. Até ls bolhicos de la senhora Francisca, de que you gustaba tanto, fúrun botados fuora. Falei cun un deilhes, i el dixe-me que todo era para nuosso bien, porque aqueilhes perdutos, que nun stában debidamente ambalados, etiquetados i refrigerados, podien criar grabes porblemas sanitairos i alimentares. Nun percebi nada i preguntei-le se achaba bien roubar la quemida de ls probes. El quedou calhado i acabou por dezir que segui ordes.

Quedei anton a saber que la culpa era sue i decidi screbir-le. Nessa nuite todos nós eilhi passámos fame, felizmente sin porblemas sanitairos i alimentares grabes.
Ah! Ye berdade. Ls tales fiscales eisigiran obras caras na cozina i noutros lhocales. L senhor diretor falou an ancerrar todo i ponermos na rue, mas alhá cunseguiu uns dinheiricos i todo boltou al normal. Cumo ls anspetores nun regressórun i ls bezinos cuntinórun a dar-mos marmelada, frangos i até, de beç an quando, ls guapos bolhicos de la tie Francisca, squeci-me de le escrebir. Até hai seis meses, quando çtruíran todo.

Estes nun éran de la Azai. Cumo le querie screbir, percurei saber todo certico. Dezírun-me que benien de l Anstituto de la Sigurança Social.
Çcubriran que staba todo mal ne l lhar. L gabinete de la direçon tenie menos de 12 m2 i na anstalaçon sanitária de l refeitório faltaba la bancada cun dous lhabatórios apoiados subre poleias i sanita cun apoios lhaterales. Ls homes andórun cun fitas métricas an todas las jinelas i puortas i abanórun la cabeça muitas bezes. Habie tamien un porblema qualquiera cul xabonete, que debie ser lhíquido.
Anfurecírun-se por eisistiren quartos cun trés camas, bárias casas de banho sin bidé i na ária çtinada al duche de pabimiento (lhigeiramente anferior a 1,5 m x 1,5 m) nun stubisse un sistema que permita tanto l posicionamiento cumo l rebatimiento de banco para banho d'ajuda (ua cousa que nin sei l que seia). An resumo, l lhar era ua zgraça i tenie d'ancerrar.

Ultimamente pensei pedir als senhores fiscales para beniren a la barraca adonde bibo zde anton, medir las jinelas i ber las anstalaçones sanitárias (que nun hai!). Mas tengo miedo que me la fechen, i anton ye que fico mesmo a drumir na rue.
Mas hai sperança. Fui onte, depuis de a missa, bejitar l lhar nuobo que l senhor prior eiqui de la freguesie stá a einougurar, i adonde talbeç tenga lhugar. Quedei spantado culas anstalaçones. Nun sei l que ye un hotel de lhuxo, porque nunca bi nanhun, mas ye assi que l'eimagino. Preguntei al padre por que rezon era todo tan grande i tan caro. Afinal, se fusse un cachico mais apertado, podie ajudar mais giente. El respundiu que tenie solo cumprido las eisigéncias de la lhei (mais ua beç ten a ber cunsigo, senhor menistro). Aliás l prior cunfessou que nun tenie cunseguido fazer mesmo todo, porque nun habie denheiro, i cuntaba cula çtraçon ó beneboléncia de ls anspetores para le aprobáren l lhar. Se nó, alhá quedamos nós mais uns tiempos nas barracas.

Senhor menistro, acradito que tenga eicelentes antençones i faga esto por bien. Cumo nun sabe l que ye la pobreza, julga que las eisigéncias melhoran las cousas. Mas la única cousa qu'estas lheis i fiscalizaçones cunseguen ye criar zeigualdades drento de a miséria. Porque nun se preocupan culas casas de ls probres, solo culas qu'ajudan ls probres."

Triste Paíç que procede assi culs probres....

por JOÃO CÉSAR DAS NEBES


(Em Português)

Obrigado, Sr. ministro!
Há dias um pobre pediu-me esmola. Depois, encorajado pela minha generosidade e esperançoso na minha gravata, perguntou se eu fazia o favor de entregar uma carta ao senhor ministro. Perguntei-lhe qual ministro e ele, depois de pensar um pouco, acabou por dizer que era ao ministro que o andava a ajudar. O texto é este:
"Senhor ministro, queria pedir-lhe uma grande ajuda: veja lá se deixa de me ajudar. Não me conhece, mas tenho 72 anos, fui pobre e trabalhei toda a vida. Vivia até há uns meses num lar com a minha magra reforma.
Tudo ia quase bem, até o senhor me querer ajudar.
Há dois anos vierem uns inspectores ao lar. Disseram que eram de uma coisa chamada Azai. Não sei o que seja. O que sei é que destruíram a marmelada oferecida pelos vizinhos e levaram frangos e doces dados como esmola. Até os pastelinhos da senhora Francisca, de que eu gostava tanto, foram deitados fora. Falei com um deles, e ele disse-me que tudo era para nosso bem, porque aqueles produtos, que não estavam devidamente embalados, etiquetados e refrigerados, podiam criar graves problemas sanitários e alimentares. Não percebi nada e perguntei-lhe se achava bem roubar a comida dos pobres. Ele ficou calado e acabou por dizer que seguia ordens.
Fiquei então a saber que a culpa era sua e decidi escrever-lhe. Nessa noite todos nós ali passámos fome, felizmente sem problemas sanitários e alimentares graves.
Ah! É verdade. Os tais fiscais exigiram obras caras na cozinha e noutros locais. O senhor director falou em fechar tudo e pôr-nos na rua, mas lá conseguiu uns dinheiritos e tudo voltou ao normal. Como os inspectores não regressaram e os vizinhos continuaram a dar-nos marmelada, frangos e até, de vez em quando, os belos pastéis da tia Francisca, esqueci-me de lhe escrever. Até há seis meses, quando destruíram tudo.
Estes não eram da Azai. Como lhe queria escrever, procurei saber tudo certinho. Disseram-me que vinham do Instituto da Segurança Social.
Descobriram que estava tudo mal no lar. O gabinete da direcção tinha menos de 12 m2 e na instalação sanitária do refeitório faltava a bancada com dois lavatórios apoiados sobre poleias e sanita com apoios laterais. Os homens andaram com fitas métricas em todas as janelas e portas e abanaram a cabeça muitas vezes. Havia também um problema qualquer com o sabonete, que devia ser líquido.
Enfureceram-se por existirem quartos com três camas, várias casas de banho sem bidé e na área destinada ao duche de pavimento (ligeiramente inferior a 1,5 m x 1,5 m) não estivesse um sistema que permita tanto o posicionamento como o rebatimento de banco para banho de ajuda (uma coisa que nem sei o que seja). Em resumo, o lar era uma desgraça e tinha de fechar.
Ultimamente pensei pedir aos senhores fiscais para virem à barraca onde vivo desde então, medir as janelas e ver as instalações sanitárias (que não há!). Mas tenho medo que ma fechem, e então é que fico mesmo a dormir na rua.
Mas há esperança. Fui ontem, depois da missa, visitar o lar novo que o senhor prior aqui da freguesia está a inaugurar, e onde talvez tenha lugar. Fiquei espantado com as instalações. Não sei o que é um hotel de luxo, porque nunca vi nenhum, mas é assim que o imagino. Perguntei ao padre por que razão era tudo tão grande e tão caro. Afinal, se fosse um bocadinho mais apertado, podia ajudar mais gente. Ele respondeu que tinha apenas cumprido as exigências da lei (mais uma vez tem a ver consigo, senhor ministro). Aliás o prior confessou que não tinha conseguido fazer mesmo tudo, porque não havia dinheiro, e contava com a distracção ou benevolência dos inspectores para lhe aprovarem o lar. Se não, lá ficamos nós mais uns tempos nas barracas.
Senhor ministro, acredito que tenha excelentes intenções e faça isto por bem. Como não sabe o que é a pobreza, julga que as exigências melhoram as coisas. Mas a única coisa que estas leis e fiscalizações conseguem é criar desigualdades dentro da miséria. Porque não se preocupam com as casas dos pobres, só com as que ajudam os pobres."

Triste País que procede assim com os pobres....
por JOÃO CÉSAR DAS NEVES

08/01/12

Quien era Emma Bovary ?






La heroína de l remanse de Gustave Flaubert, Madame Bovary. La personaige percipal dessa obra antre las mais cunhecidas de la lhiteratura francesa de meados de l seclo XIX, eiditada pula purmeira beç an 1857. Mas que naide s’anganhe cumo yá cheguei a dezir a Duarte Martins que achou por bien amentar tamien neilha na cuonta de la sue outorie que Amadeu eiditou hai dies, aqui neste site.


Emma Bovary ye ua personaige cumo yá cheguei a dezir cun ua personalidade bien mais cumplexa que l que puode parecer a alguns subretudo se nunca fazírun l sfuorço de ler essa obra de l ampeço até al fin, quier dezir al todo: praticamente 500 páginas i normalmente na lhéngua oureginal que ye neste caso l francés que siempre ye melhor que qualquiera traduçon seia eilha assi i todo cunsiderada mui buona ! Ye que nun hai nada sien nada ! Un ten que saber l que quier !


I se por acaso inda nun l cheguestes a ler esse remanse de Flaubert, acunselho-bos tamien ls bídeos que ye possible ancuntrar an linha para antender quien era la berdadeira Emma Bovary sacados de l guapo filme (até l filme na sue antegralidade ye possible bé-lo an linha) que l realizador Claude Chabrol que se morriu hai pouco mais dun anho agora realizou a partir de la obra de Flaubert, an 1991 eisatamiente, cun atores que you acho formidables a ampeçar por Isabelle Huppert ne l papel de Madame Bovary. Tentei ber se era possible poné-lo tamien aqui neste site mas nun cunsegui. Bonda assi i todo precurar ne l youtube cul títalo de: "Madame Bovary, 1991"

Cun esto, ye todo por hoije.

Mas inda bos poderie dezir mais cousas :

La Normandie adonde decorre toda l’açon de l remanse de Flaubert ? Fui ende que bibi i trabalhei durante dieç anhos !


Esse remanse percisamente ? Tube-lo an leitura oubregatória ne l penúltimo anho de l liceu quando passei l eisame de lhéngua i lhiteratura francesa de l Baccalauréat. I uns anhos mais tarde, cumo nun podie deixar de ser : tamien na faculdade, an lhetras… i por acaso, tamien an Rouen !

Anton bá ! Buona leitura ou un bun filme, cumo bos dir la gana, para bós tamien !




Quando un nun quier passar al lhado de l eissencial…





Auto de la Criaçon de l Mundo





Yá eiqui Antonho Cangueiro screbiu subre essa quemédia Auto de la Criaçon de l Mundo que la giente de Ruolos ben a repersentar a la Reitorie de la Ounibersidade de Lisboua.
La purmeiroa repersentaçon fui l berano atrasado, nun die cheno de giente ide calor.

L belhete solo custa 6€ i hai que anchir aqueilha sala, dar le todo l nuosso apoio.

Ye ne l sábado que ben a la tarde, pulas 15 horas.


07/01/12

La Missa de l Galho


[cuonta puosta a pedido de l outor para partecipar ne l Cuncurso de Natal Cuontas 2011. Mas stá fuora de prázio. Ye un gusto mui grande ber a Duarte Martinç eiqui pul frolesmirandesas]

Anquanto assiguraba l lhibro pula dobreç, la bista perdie-se-me por antre la tinta de las palabras i arrolhaba-se a la par cun ls pensamientos pul meio daqueilhas fuolhas de papeles, fazendo-me amentar ua nuite, nun eimbierno de 1862. Até nien sou pessona pra fazer abibar cuontas passadas, nien sequiera seranar an cumpanha de figuras que a ua hora destas me bátan a la puorta. A bien dezir, quando estas recordaçones bénen a tener cumigo, quedo-me mei andrumenhado nesta sala de star, tan grande, onde m’ancontro agora, ambelado baixo la lhuç melindrosa dua candeia, bien aconchegado, nun cadeiron de piel, mirando pa las quelores alborotadas de las chamarielhas de l lhume que me ban caldiando l cuorpo. Apuis de haber saboreado un copo de bino de l porto, asparece-se-me que esta sala ancastelhada queda sien las paredes que me arresquinában i tapában ls uolhos. Agora yá bou sendo capaç de ber ls amarelhados, ls aburmelhados i ls azulados a sbolaciar nun quadro ne l meio de la sala de star. A las bezes acuntece-me parar por un cachico i nada mais dezir, mas la berdade ye que me quedo nesta calhada, apegado a un doce i pequeinho bolar i nun quiero que s’arremate un chibzniç del ou de l que fur. Sei mi bien que nun sou la mesma pessona, mas nun ye por bias disso que me quedo mais agastado i apeado aquilho que bou pensando i fazendo todos estes anhos. Cumo bun antendedor, acabei por me haber dado cunta que ls dies iban minguando cun l passar de ls anhos i ls gustos que se habien porbado an nuobo quedában-me agora mais apurados i cun mais zambultura. L reloijo q’inda hoije trago, que tan suablemente tengo preziado dezde ls mius desassiete anhos, ye la única teçtemunha dua nuite de cunsoada. Naqueilha altura era un garoto presto a mirar i a spertar pa la bida que ls lhibros de l miu tiempo nun ansinában.

Fui la única beç que me squeci de lhebar ua ancomienda de senhor Bonifácio. Ponie-le fé a todo que me dezie i aquilho que daprendi nos negócios, agradeço-lo a el. Inda q’el fusse de famílias ricas, cua casa bien sortida de todo, nunca tubo filhos i, talbeç, por isso me tenga tratado cumo un.

- Pon-le atento al que te digo!

- Si, senhor Bonifácio.

-Esta ancomienda ye pa la senhora Conceição. Nun te me squeças de la lhebar inda hoije.

- Quedai çcansado, dezie-le you nun tono sereno.

- Bejitas a tous pais.

Tamien nun era ningun pinche q’andaba parende als mandiletes pulas puortas duns i d’outros. Mas l senhor Bonifácio yá iba bielho, algo zneito i staba mais carunchoso que la puorta de la sancrestie de l’eigreija. Queixába-se muito dua quadrileira, que se le ponien uns delores mui fuortes. Habie a dies q’el nun aparecie al trabalho i, you solico, tomaba cunta de la fazienda i de l negócio. Senhor Bonifácio era ua pessona mui zgustosa cun la bida, tamien nun era pra menos. Nunca cheguei a coincer la tie del, dízen que ambiudou mui cedo, que la mulhier se le habie morrido inda mi nuoba, dua pormonie, al que se diç, nua nuite de Natal. Baia, baia, quantas cousas acuntécen nas nuites de Natal, leitor amigo. Nun hai solo ninos znudos nas palhicas, streilhas i reis magos, sarafins i querubins rechonchodicos a cantar l Glória In excelsis deo. Mas deixemos la birge i l rigueirico que cuorre an todos ls persépios de Natal. Inda que haba tocas, trampos i rachones a arder nua buona fogueira an cielo abierto, a la moda de ls antigos, la nuite de Natal ye arremassa de muita massa, nuite armana de tantas outras nuites de l anho. Se bien que essa nuite de cunsoada, antes la Missa de l Galho, nun tenga sido cumo assi, sien tampeiro, zansabida cumo se houbira sido ua malga de sopas de cabalho cansado sien açucre. Ye por bias disso q’inda hoije me quedou atrancada ne l pensamiento essa tal nuite de cunsoada, antes la Missa de l Galho.

Cun tanto rebulhiço d’antregas, d’ancomiendas, d’ambrulhos, de caixas, d’aternatos i cunferrumes; çpuis inda se metiu la cena de cunsoada, cun la perséncia de l senhor abade, la berdade ye que se me squeciu de ir a lhebar la ancomienda que senhor Bonifácio me mandou a casa de senhora Conceição. Tamien, pensei you, meia dúzia de chancadas, un cachico antes las campanas dáren sinal, nistante me ponie na outra punta de l lhugar, scusaba de m’andar parqui a cunsumir tanto nua nuite de cunsoada. Nessa mesma nuite, inda se me lhembra de cumo se fura hoije; habie recebido l miu purmeiro reloijo, que me lo dou miu pai, quando cenábamos todos, este, q’inda agora traio cumigo.

Agarrei las telas, meti-las ambaixo l braço, cun la outra mano ampalpei l bolso de las calças, dando-me cunta que lhebaba las horas cumigo i meti-me a camino por ambaixo de l acender de las streilhas para nun achar tropieço. Fazie un friu de perro i la carambina, ajuntas cun la lhuna, tomórun cunta de la nuite de cunsoada. A estas horas, tenendo you ambas duonhas i un “bien feita” por me haber squecido lhebar l’ancomienda, yá que quien scuita de si siempre oube, meti-me inda mais d’agudo. Purmeiro por uas caleijas, çpuis por caminos cun la tierra a poner-se cumo l curisco i puls sítios onde nun corrie l’auga, retulhie l gelo i l absedo era amo i senhor daqueilha nuite.

Senhora Conceição moraba eilha sola, habie mais ou menos un anho, nua casa mei afidalgada de quatro augas. Era ua casa cun las paredes i las squineiras an cantarie. A la antrada habie un jardin pequeinho i nun de ls lhados lhebantában-se uns cantabouços por onde corrie ua graciosa cachoneirica. Nas traseiras ua huorta i un pomar dában mais grandeza al antigo casariu afidalgado. Habie muitas malas lhénguas ne l pobo que botában algua maldade a Dona Conceição, pus isso yá se sabe cumo ye la bida dun benediço. Staba todo corrido porende, que Conceição se habie apartado de l home hai trés anhos, un rico scribano, que quedara a sofrir d’amor por eilha na capital. Outros dezien q’eilha le habie lhebado la fortuna i cun l denheiro mercara esta casa abultiada que ten, a salida de l lhugar, al morgado de l Cundado. Cuntába-se que Conceição s’ampimponaba muito, fumaba tabaco francés i buí cognac de Rémy Martin anquanto lie até las quenhientas de la nuite. L demais de l tiempo dezien, que lo passaba al redor de las telas, a pintar, dando-se al mundo de ls quadros.

L cierto era que you nunca la habie bido antes i agora, a uas horas destas, staba ancalhadico de friu, meio garoto ampesgado, a l’antrada de la puorta daquel casariu, assigurando un par de telas. Stribei la ancomienda a la borda de la parede de l’antrada i quando iba pa bater a la puorta, mirei para ua frisga de lhuç que salie dalhá. Apuis de haber tenteado la puorta, ampurriei-la cun jeitico, abrindo-la debagarico i stando alhá drento de la preça chamei:

- Senhora Conceição! Hai giente an casa?

Naide me cuntestou, treminei por antrar i…

- Senhora Conceição…

-Yá abaixo! Bai antrando pa la sala i bai-te acalcendo! You nun me demoro!

Deixei la ancomienda na preça de casa i antrei para ua sala mediana cun la puorta abierta que tenie un chupon al fondo. Sentei-me nua de las cadeiras que stában an pie de l lhume i fui-me calcendo, sfregando las manos que benien angaranhidas cun l friu de la ruga. Al meio de la sala habie ua mesa que tenie un sbarbeirico nun basico de barro. I assi que dei nel, nistante saquei l reloijo, nun fusse purí yá la meia nuite i chegar atrasado a la Missa de l Galho, inda por riba apuis de haber anfeitado l arbre de l’eigreija cun farrapas de algodon que senhor Bonifácio me dou. A la borda de l sbarbeirico staba un lhibro an tones burmeilhos i cuas letras douradas que dezien, Madame Bovary. Quando agarrei nel, pa l ber mais d’acerca, senti ua boç que benie por trás:

- “Emma Bovary c’est moi”… buonas nuites!

- Buonas nuites! dixo-le you, alhebantando-me i nun antendendo mui bien aqueilha pequeinha antrada de palabras apuis dua cena de cunsoada que tubira an casa.

- Çculpai-me pula demora! Ye que nesta altura i cun tantas cousas pra fazer no soto de senhor Bonifácio squeci-me de las buossas telas i solo agora bos las bengo a traer.

Conceição benie cua andadura algo maniega i bagarosa, trazie un roupon branco mal abrochado a la cintura que daba pra ber l búltio de ls senos an sue lhiberdade de nacéncia i cua cierta sobérbia diga-se, fazendo lhembrar ls senos de las státuas. Las puontas de l cinto batien-le acontra ls zinolhos porque s’acababa de sentar i cruzar las piernas. Anfilando ls uolhos pul meio de las ceilhas i sien ls zapegar de mi, preguntou-me:

- Nun amporta, hoije pongo de parte la pintura. Ando algo cansada i stá-me a dar l suonho! Gústan-te ls remanses?

-Gústan-me.

-Yá liste Madame Bovary?

-De Flaubert? Nó. A las bezes nien bagar tengo, por bias de l trabalho no soto de senhor Bonifácio.

- Senta-te un cachico i fála-me de ls remanses que liste.

Ls ombros de Conceição nistante se le caírun i stribórun a la cadeira sien le haber pedido permisso. Abriu la boca amostrando suonho, canseira ou l que fusse, çpuis, mui abuntade, çcalçou un de ls chinelos acetinados i stendiu un pie a dreitos al lhume pa l acalcer. Ls amarelhados i aburmelhados de l lhume beisában-le aqueilha piel branca i suable dando-le mais quelor i calentura. Drento de pouco tiempo cuncerteza que starie l senhor abade na eigreija a dar a beisar un pie friu i albo dun nino a las pessonas que iban a la Missa de l Galho i l ajudante nun podie faltar cun l rodelhico a lhimpar tanto deseio friu.

An bíesperas de Natal Conceição deixába-me pensatible, staba sola neste casariu, ne meio dua calhada que habie de doler mais q’ua scardaça spetada ne cuorpo i agora, pula cierta, tenie ua çculpa para retardar aquel suonho. A abaluar por calatriç, Conceição haberie de andar puls trinta anhos i you un garoto berdeguiço de dezassiete anhos, sien jeito para guiar ua cumbersa mais lharga. Ls uolhos mei cerrados abrírun-se-le nun sfergante, sien suonho i canseira, cumo eilha los houbira cerrado antes pra ber melhor.

Ampecei por le dezir ls lhibros que habie lido i la nuossa cumbersa fui a parar a la pintura, a las biaiges deilha pula Fráncia, pula Áustria, pula Toscana i a las abinturas de moça que tubo ne l colégio onde habie studado. A parte de ser nobato, tamien nunca quije meter cocharada ne ls assuntos de la bida deilha, fui assi que m’ansinórun, de maneira q’era siempre senhora Conceição a ampeçar las cumbersas.

Al tiempo que íbamos cumbersando, eilha zabotonaba las mangas de l roupon que lhebaba bestido, deixando ls braços mais folgados, nun sei se por bias de la calor de l lhume, se pula gana dua cumbersa franca nua nuite de cunsoada, antes la Missa de l Galho. Ls uolhos scuros que tenie, cumo dua azeitona negra, iban-se-le quedando cada beç mais spiertos i quando eilha alhastraba la sunrisa, ls uolhos quedában-le mais anchos na risa de la cumbersa que teniemos. Bieno-me a la cabeça la cuonta de l scribano que la giente de l pobo cuntaba a sou respeito. Nun me parecie que Conceição fusse ua delhambida dessas i custába-me a crer que algua beç tenga feito ua zfeita dessas al zgraciado. A estas horas, pula cierta, l tiu yá se habie atafanhado cun tanto selhouço i anaugado nun mar de lhágrimas d’amor, pus la aba de padre i la saia de mulhier chégan para quien quier.

Conceição lhebantou-se çcalça i custando-le a sacar l cuorpo de an pie de l lhume fui dreitos a un almairo de la sala i sien zbiar de mi ls sous uolhos grandes i spiertos, preguntou-me:

- Cognac ou porto?

- Porto.- cuntestei-le you.

Apuis mirei pa l reloijo i lhembrei-me que faltaba pouco pa la Missa de l Galho i ampecei a quedar cun l zassossegado normal dun moço de dezassiete anhos. L tiempo drento daqueilha sala caliente nun me rendie, parecie-me que nun bolado, talbeç houbisse strebolado, leitor amigo. Ls uolhos negros i spiertos de Conceição nistante s’anterórun de la mie einocéncia i lhougo benírun a tener cumigo.

- Tranquilo, bai-te a gustar i inda tenes tiempo pa la missa. Un buono bino bielho, a par de mos cundar las benas, solo mos fai bien! Mira, calece-mos l cuorpo i assossega-mos la alma.

- Talbeç téngades rezon.

Assossegórun-me bien mais aqueilhas palabras de Conceição que lad palabras de la prática i l scorpechar de l cálece de bino de senhor abade na Missa de l Galho.

Agarrou nua garrafa, nun par de copos i nua caixa de galhetas de manteiga. Amarrou-se para melhor amostrar l cuorpo i apuis deixou todo na mesa pequeinha de la sala, an pie de l sbarbeiro i de l lhibro. Stando agora tan acerca de mi, sentie-le l báfio i l cheiro caliente de la boca que parecien carregar l poder dua manzina. Bi que la piel de l rostro deilha tamien staba caliente, nun sei se por bias de l lhume se pula lharga cumbersa que hemos tubido naqueilha nuite de cunsoada.

Agora assigurábamos nos copos de bino de l porto, contra ls quales strelhuzien las chamarielhas alborotadas de l lhume bien atiçadas an quelores amarelhadas, aburmelhadas i azuladas, cuncerteza acupando, na mie maneira de ber, ua tela pra un quadro, dua pintora inda çcoincida i ua sala nun sabie bien adonde.

Al tiempo que falábamos i íbamos aprazando l doce bino, Conceição passaba la lhéngua puls lábios humedecendo-los i lhembendo ls apuros que quedában de l bino. Talbeç por bias de l bino agora l rostro deilha iba ganhando outra quelor i las palabras que le salien de la boca tornában-se mais bagarosas i açucradas.

- Amanhas-te bien porqui ?

- Hai dies, Conceição…

La cumbersa seguie agora pul camino de la bida de casa, de l trabalho, de l lhugar onde moraba. Aspareciesse-me que Conceição lhebaba la bida al de lebe i gozaba l cielo na tierra i para quei fazé-lo d’alrobés, se l cielo ye ua recumpensa para todos ls anfelizes que na tierra nun tubírun amor. Houbo ua altura que me tirou un copo baziu de la mano para lo tornar a anchir i fízo-lo nun toque mais demorado, lebe cumo un suonho dua nuite sien cena de cunsoada.

Mirei pa l reloijo i nien dei pul tiempo a passar. Lhebantei-me i çpedi-me a correr de senhora Conceição, staba prestes a ampeçar la Missa de l Galho. Talbeç se me amboracasse pula puorta de trás de la eigreija que staba siempre ancustada i apuis chubisse pulas scaleiras de l recanto de la tribuna, naide darie cunta. Nun me curcefiquei por haber chegado atrasado a aqueilha nuite, a la Missa de l Galho, yá que me habie tamien atrasado cun la antrega dua ancomienda.

Soutordie an casa, a la purmanhana, toda la giente a la hora de l zaiuno falaba de la Missa de l Galho, de l persépio i de ls anfeites de la eigreija. Ajuntei-me a la cumbersa familiar, mas a respeito la ancomienda de Dona Conceição, nien ua palabra.

Passou-se algun tiempo i zonou-se-me acá ne ls oubidos que D. Conceição habie deixado l casariu que mercara al fidalgo de l Cundado i se habie mudado pa la capital. Nunca mais la tornei a ber, nien deixou rastro. Hai quien diga, qual Madalena arrependida, que bulbiu pa ls braços de l scribano, atamando-le ls selhouços i sanando-le ls males de l coraçon.

Un beç staba you no soto de senhor Bonifácio i recebi ua ancomienda que benie no miu nome. De certeza que nun era para mi, habie anganho, ua cousa daqueilhas, inda porriba tan abultiada. Mirei pa la ancomienda i busquei la direçon que alguien nun screbiu i ampecei a rasgar l papel de l chumaço. Era ua tela dun quadro cun dous búltios, algo foscos, a nun ser l lhume de l chupon donde salien uas quelores amarelhadas, aburmelhadas i azuladas. Tamien habie ua mesa pequeinha cua garrafa.

A bien dezir, amigo leitor, que pacientemente me quejiste scuitar , quando estas lhembráncias bénen a tener cumigo neste tiempo, quedo-me nesta sala de star, tan grande, onde m’ancontro agora, ambelado baixo la lhuç melindrosa dua candeia, bien aconchegado, nun cadeiron de piel, mirando pa las quelores alborotadas de las chamarielhas de l lhume que me ban caldiando l cuorpo. Çpuis bebo un copo de bino de l porto i beio l tiempo a passar.

Duarte M. M. Martins



06/01/12

Die de Reis ou ...


... Camelos no Praino i lheinha de Santo Antonho

Ajuntában-se no meio l lhugar manhana cedo. Uns traien calagouças, outros maromas, angrideiras, i outros até troçadores nun fura pori aparecer dalgun trampo más fuorte pedir dientes afilados an beç de machadas, por bien grandes i pesadas que fúran. Era assi todos los anhos, nebasse ou fazisse sol, cun cenceinho ou merujeiro i aquel anho tamien assi se cumprie la tradiçon. Serien por ende uns trinta, solo los que yá habien pagado l bino, fuora la garotada que tamien iba para ajuntar menudas i arrastrar galhas até los carros a cargar. Al final de la jornada poderien cuntar cun bino i antremoços, cun suorte cada un roubarie tabafeia ou chouriça para fazer la rambóia serano adrento. Los mardomos botórun senténcia:
- Ei rapaziada! Hoije bamos pula lheinha para Adil Cunceilho i los cepos serán l que sobra de l castanheiro de Tiu Sabastian, l que se secou na carreira de los nuobe. Ála! a camino que la carga ye acerca i l santo nun puode apanhar friu!
Los dous carros, a las bezes más cunsoante las personas de l juntouro, eran puxados pula mocidade: dous a sigurar la cabeznalha i los outros, aparelhados por cuorpo ou eidade, fazien fuorça an stadulhos fuortes que donde an donde eran atados a la maroma que salie de la cabielha, cual sobeio capaç de acorrear ua buona meia dúzia de juntas. Cada un aguardaba l die cumo se dun eisame de abaluaçon de tempra se tratara porque amostrar la fuorça, l génio i la manha era ua maneira de marcar campo i proua no meio de tanto macho.
An menos de dues horas yá habien tornado al terreiro no meio l lhugar cun la carga pronta, los carros quedarien para çcargar apuis de almuorço porque l báfio a pata i botielho salie por chupones i telhados adonde las teilhas se arralában anriba de la chilha, más folhin que madeira afumada i l stómado apuis de tanto rodion yá se iba colando a las costielhas. Habie que aporbeitar porque outro botielho solo l die de la fiesta! De tarde trairien los cepos i a la hora de las trindades l lhume tenerie que quedar pronto a chiçcar.
Era no die de reis, un die que nien era santo nien lomeado, mas que traie agarrada la tradiçon de los reis magos: dar lhembráncias i outras comenéncias, modernices para se gastar l que un nun ten. Cul tiempo, i cumo inda hoije se fai an Spanha, passou a ser neste die la oucasion de dar las prepinas i dalgua anzona para ninos, mercada an Mobeiros ou na feira l Naso.
Apuis l almuorço i de haber passado la manhana na jóldia cula mocidade a lheinha, batírun a la puorta. Siléncio!
- Antrai! quien ye? Preguntou mie mai. Nada!
- Bai a ber quien ye rapaç, anquanto you acabo de amanhar l lhume nun baia pori dalgua persona benir cun friu.
Mal botei l pie fuora de la cozina i ambiquei l mirar acuontra la puorta na outra punta de l corredor, bi un selumbron na buraca l gato, abri la puorta debagar, mirei pa riba a ber se bie dalgua persona, mas nada, solo bi l que habien deixado na soleira: un cabalhico malhado, de lhata, anriba de quatro ruodras negras. Bó!! i l que serie aquilho? Quien lo haberie deixado?!?! lhougo a mi que nunca habie tebido cousa tan delei para morar. Anton agora los Reis tamien andában porqui por este fin de mundo que quaije nien camino para altemobles tenie para poder antrar i salir deilhi? Botei-le la mano debagar, meio cun miedo que se scachasse, mirei-lo de lhado, de frente i por trás, peguei na cordica agarrada al cachaço i lhebei-lo de rede a rodar no cimento de l suolo pa la loija nistante andonada na squina de l scanho. Benie l cabalho, i l rei? pensei, se calha habie quedado perdido cun sou camelo no termo que arrodeaba l lhugar porque esse bicho más aquestumado a la arena por cierto quedou mareado nalgua caleija por bias de tanta piedra, anterrado no lhodaçal ou cun miedo de resbalar no carambelo al absedo, trés buonas rezones para afastar essa becheza de l Praino, adonde nunca los bi, ou será que andan çfraçados cumo no antruido?

05/01/12

Menumiento eideficado

l tiempo amostra lhinhas de la tue sina
an beneiros ambaranhados.
L aire i l´auga zgastórun las tues carnes
i an ti, bibo l ferrolho abre i fecha-te las puortas
cunsante cadun querga.


Quien ye qu´entre! arrespónden-me de drento.
I, you entro,
zbiando las aranheiras,
pisando ourtigas na preça de casa,
çcolgando la bolsica que me quedou colgada,
feita de cachicos de sobras de bestidos.
Percurei neilha las galhetas i l checolate negro
qu´alhá ponien a modo que la mie lhambiçqueirice nun l chegara.
Spirro, cuçpo,
sacudo l puolo de la saia,
tropeço nua debanadeira
i debano la bida anteira.
Acobielho l lhume de las lhembráncias
que se me assoman al miu strefogueiro,
miro arriba, las baras de l fumeiro.
Cheiro.
De tan fuorte oulor bén-me als lábios ua augadilha
dá.me buoltas l stómado.


Quien ye qu´entre!, oubo quando l tarabielho sona
i,
... naide entra.
Só you salo de l menumiento eideficado!...

Burro çferrado


 

Atupinou  sien ferradura
Sgaçou l casco
I l sou andar.
A ceçar cansado
Quedou  maribundo
Sien sul sien norte
Morriu-se  a andar.
Amortalhou-se para nun matar!…
Mas la mortalha era tan scura
Que la mortalha nun pudo ousar!…
Rasgou  ls benairos
De la mortalha
Ruznou bien alto
Para se zamortalhar.
Cosiu  ls caminos
Deberas rasgados
Calçou ls pies
Para abantar.
Rebolcou-se  ne l chano
Azimbrou  cun l´albarda
Resfolgou fondo
A scatrapulhar.
Apertou ls crabos
A las ferraduras
Para nó mais l casco
Se le çfolhar.

Nun fui por falta de sfuorço!



Marie, habie-se casado yá algun tiempo.

I inda, para alhá doutras cousas, staba guapa, cun cuorpo tan bien feito que arramaba tanta fermusura cumo l chafariç de l cruzeiro auga, era capaç de parar l mundo siempre que botaba pie fuora de casa, dezie-se que ende staba ua obra feita por Dius, puis nun habie home neste planeta tierra que fusse tan anterjeitado para fazer tan bien. Ajuntaba a todo esto un coraçon bondoso, paciente, buona fé, dedicada a sou tiu, crente an Nuossa Senhora a quien habie pormetido ser fiel na salude i ne l amor, zde aquel die que puso l anielho ne l dedo delantre de todos ls sous i de la mai d’Antonhico.

Marie era ua tie que tenie todo para ser la mulhier mais feliç daqueilha aldé i alredores. Nun fusse Antonhico, nun se resolber a atamar las calenturas queilha anhos i anhos a filo habie aplaquiado para chobir las scaleiras de l altar i antrar nessa nuoba bida, pura i de la mesma maneira que sue mai l’habie botado al mundo hai zanuobe anhos datrás.

Agora drumie cul sou home, mas die apuis die, nuite apuis nuite, nada, mas mesmo nadica acuntecie, que nun fusse, un beisico seco i zlhabado i uas palabricas amerosas, nien mesmo por ambaixo de ls lhançoles que era adonde eilha speraba mais, nada s’alhebantaba, i se acauso Marie se boluntariaba i ancustaba l sou cuorpo caliente para ber se l menomiento tomaba fuorma, lhougo Antonhico se çfazie an çculpas, que staba bouba i mai puodie oubir, l sou sentido nun staba ainda para ende birado.

Marie passaba ua bida anfernizada i nien ua manica passaba por eilha, l sentido nun era capaç de salir deste cunsumideiro, habie tenido tantas spráncias, habie sonhado tanto anroscar-se cun Antonhico i que fusse el a lhebar-la a conhecer l cielo.

Mas agora era sue mai para todo i por todo, fusse l que fusse que Antonhico fazisse, “ i se mai nun quier, i se mai bei, i se mai çcunfia, i se mai le parece mal” Antonhico inda nun habie salido d’ambaixo de las saias daqueilha que l pariu.

Só que Marie, yá nun sabie l que fazer, nien sabie quanto tiempo mais era capaç d’atamar tanto fuogo i tanta calentura que le íba pul cuorpo todo. Triste i chorana, yá era mui çfícele scunder tamanha amargura que le íba n’alma, i fui assi que sues amigas l'ancuntrórun assientada nas scaleiras.

Marie l que tenes?

Apuis de muito ateimar alhá Marie s'abriu, cumo siempre habie arreganhado las piernas a Antonhico, só que destas lhebaba la seluçon pa l porblema i d’Antonhico nien sequiera un afago naquel braseiro.

-Mulhier, de pronto dixo lhougo ua deilhas, deixa-te de choramenguiçes, assi nun bas a lhado nanhun, pul que beio, Antonhico ten rezon, mira-me las bragas que trais, chégan até ls zinolhos, yá nien mie bó las usa, las tetas çcaídas … porque las greinhas i ls beiços nien te falo.

Çcuita, lhougo a la nuite bas a bestir uas roupicas, langerie, preta, daqueilhas que a la frente solo ténen ua rendica, por atrás un filico que se mete nas nalgas, las tetas puxas-las pa riba, arrebita-las, uas tiras que agárren las meias, pintas ls beiços i zatas l pelo para sbolaciar las greinhas.

Bas a ber cumo las cousas demúdan, digo-te l you, fala la spriéncia.

Puis fui assi que Marie fizo, puso-se cumo ua berdadeira deusa meio-nuda, ademais eilha staba decidida a fazer todo para salir daquel sufrimiento, daquel anfierno i al menos zanjuar-se.

Quando Antonhico antrou an casa i biu Marie deste jeito, arregalou ls uolhos i tubo estas palabras…...

Marie l que acunteciu a mie mai para tu stares toda de negro, tan zafigurada i tan beiçuda?

Nota: Ye de lhoubar todo l que fai ua tie assi para ganhar l sou terron d’açucre, mas hai tius que nunca stan parende birados.

Anho Nuobo Bida Bielha-Ano Novo Vida Velha



Ende tenemos un anho nobico an fuolha mas ua política bielha.

Bielha de seclos.

Meia dúzia de bandulho cheno até le chegar cul dedo, milhones na miséria.

I cun ua grande defrença, einorme an relaçon als tiempos d'antanho: ye qu'agora, cul straourdinairo abanço técnico-científico, ye necairo muitíssemo menos trabalho para se porduzir l mesmo.

Antoce, se houbisse ua justa çtribuiçon de l trabalho i de la riqueza, nunca l'houmanidade poderie tener nibles de bida i de felicidade cumo agora.

Mas nó! Las assimetries son brutales.

L'eigoísmo i la ganáncia fálan mais alto i l'oujetibo supremo ye l lúcaro.

Acá pul burgo, ls eisecutores dessa política eisecrable son las chamadas troikas.

Ls d’acá; PS/PSD/CDS i la de fuora; FMI/UE. La purmeira, submissa a l'anton CEE agora Ounion Ouropeia i a a minorie prebilegiada natiba, sbanjou milhones an subsídios fraudulentos i an obras faraónicas, çtruiu l'agricultura, la frota pesqueira i l'andústria pesada colocando-mos a pi de l'abismo.

Agora, la segunda, stá a dar-mos l'ampurron final. Amprestou-mos 78 mil milhones mas eisige que los debolbamos debrebe i mais 35 mil milhones.

Para alhá desso, ampon-mos cundiçones miserables que ne mos fáien bolber quaije als tiempos de l feudalismo i de la scrabatura: mais horas de trabalho, menos ourdenado, menos períodos de çcanso, menos assisténcia social, muito mais zamprego, fame i miséria.

Ye claro que a todo esto la troika que ne ls (z)goberna hai mais de trinta anhos diç si.

Ye perciso, ye amperioso, que dígamos nó!

Screbiu (outor) - Francisco Ramalho



(Em português)

ANO NOVO VIDA VELHA
Aí temos um ano novinho em folha mas uma política velha. Velha de séculos. Meia dúzia de pança cheia até lhe chegar com o dedo, milhões na miséria. E com uma grande diferença enorme em relação aos tempos de antanho: é que agora, com o extraordinário avanço técnico-científico, é necessário muitíssimo menos trabalho para se produzir o mesmo. Portanto, se houvesse uma justa distribuição do trabalho e da riqueza, nunca a humanidade poderia ter níveis de vida e de felicidade como agora. Mas não! As assimetrias são brutais. O egoísmo e a ganância falam mais alto e o objectivo supremo é o lucro. Cá pelo Burgo, os executores dessa política execrável são as chamadas troikas. A interna; PS/PSD/CDS e a externa; FMI/UE. A primeira, submissa à então CEE agora União Europeia e à minoria privilegiada nativa, esbanjou milhões em subsídios fraudulentos e em obras faraónicas, destruiu a agricultura, a frota pesqueira e a indústria pesada colocando-nos à beira do abismo. Agora, a segunda, está a dar-nos o empurrão final. Emprestou-nos 78 mil milhões mas exige que lhos devolvamos rapidamente e mais 35 mil milhões. Além disso, impõe-nos condições miseráveis que nos fazem recuar quase aos tempos do feudalismo e da escravatura: mais horas de trabalho, menos ordenado, menos períodos de descanso, menos assistência social, muito mais desemprego, fome e miséria. É claro que a tudo isto a troika que nos (des) governa há mais de trinta anos diz sim. É preciso, é imperioso, que digamos não!

Francisco Ramalho